Srpska pravoslavna crkva od njene autokefalnosti 1219. godine pa sve do danas predstavlja stožer srpskog društva.
Crkva je takođe u svojoj dugoj istoriji dugo vremena bila i jedini nosilac prosvete i obrazovanja, te je njeno delovanje u pogledu opismenjavanja srpskog naroda od suštinskog značaja. Naravno tokom više od 800 godina postojanja Srpska pravoslavna crkva se susretala sa mnogo izazova i poteškoća, a odnos vlasti prema crkvi se menjao i bio više nego nestalan, što je dovodilo do toga da Crkva kao institucija i crkveni velikodostojnici kao njeni predvodnici budu skrajnuti pa čak i proganjani. Najmlađi primer toga može biti upravo period Socijalističke Federativne Republike Jugoslavije za čijeg vakta Crkva beleži jedan od najmračnijih perioda po sebe i svoje vernike.
Međutim kako ne bi odlazili previše u prošlost, skoncetrisaćemo se na današnjicu i trenutni položaj Crkve u društvu.
Postoje mišljenja da Srpska pravoslavna crkva mora da se uzdrži od uticaja na društvo, a kao argument navodi se da je Srbija sekularna država. Međutim, sekularizam jeste pravno tehnički pojam koji se odnosi na nepostojanje mogućnosti da crkva kroz pravni sistem stvara ili oblikuje politiku države. Sa druge strane, postojanje uticaja na društvo je neupitno, on mora postojati. Dakle država jeste sekularna, ali društvo nije. U situaciji kada se više od 84 odsto građana Republike Srbije deklarišu kao pravoslavci ne može se očekivati da Crkva kao institucija nema apsolutno nikakav uticaj. Sekularizam takođe predviđa odvojenost kompetencija između države i Crkve i to takođe nije sporno, ne može Crkva imati monopol fizičke prinude, ali se ne može očekivati od institucije kakva jeste Crkva da se suzdrži i javno ne zauzme stav o temama koje utiču na društvo u celini, šta više poželjno je da ona zauzme stav o najbitnijim temama unutar društva.
Uticaj Srpske pravoslavne crkve možemo videti i u Crnoj Gori gde je ona po mišljenjima mnogih odigrala ključnu ulogu u smeni jednog očigledno nedemokratskog režima. Da li je posao Crkve da vodi unutrašnju i spoljnu politiku, verovatno ne, ali Crkva ne može i ne sme ostati imuna na dešavanja koja izvesno vode društvo u anarhiju, a svedoci smo da se upravo to dešava na prostoru Srbije i Crne Gore.
Srpska pravoslavna crkva predstavlja jedan od ključnih elemenata identiteta srpskog naroda, srpski narod to oseća i zna, te je Crkva jedna od poslednjih institucija sa snažnim autoritetom u društvu. Srpska pravoslavna crkva jeste saborno mesto sprskog naroda, tako je bilo kroz istoriju, tako je danas, a tako će i biti, jer odricanjem od Crkve srpski narod odriče se sebe i svoje biti.
Foto: Crkva Svetog Marka/Beograd/Pixabay.com
Tekstovi objavljeni u rubrici “Glas mladih – “MAAT A.S.”” predstavljaju stavove autora i ne mogu se smatrati stavom Media Start Info portala.
Dimitrije Andrejić je diplomirani pravnik Pravnog fakulteta u Nišu, koosnivač i zastupnik Studentske asocijacije „MAAT“.