Poslednje dane života velikog umetnika Gustava Klimta zabeležio je njegov štićenik Egon Šile. On se oprostio od svog mentora skicirajući Klimtov portret u bolničkoj postelji dok se veliki slikar borio sa groznicom.
U to vreme Šile je radio na velikom platnu koje je predstavljalo viziju njegove buduće porodice. Ispod svoje zaštitničke figure naslikao je suprugu Edit kako u rukama drži sina koji je u to vreme još uvek bio u njenom stomaku. Njihova gola tela na slici su okružena tamom, a njihovi izbezumljeni pogledi nisu zabrinuti samo zbog Prvog svetskog rata koji je u toku, već i zbog straha od bolesti koja ih okružuje i koja će se pobrinuti da Šileova vizija porodice nikada ne postane stvarnost. Edit je preminula od španske groznice u šestom mesecu trudnoće, a tri dana kasnije od iste bolesti umro je i Šile.
O gripu koji se pojavio na proleće 1918. godine nije se moglo pronaći mnogo toga u štampi, jer države koje su učestvovale u Prvom svetskom ratu nisu želele da otkrivaju poverljive informacije o broju preminulih. Španija koja je bila neutralna otvoreno je izveštavala o broju obolelih od gripa, pa se za bolest ustalilo ime španska groznica. Španska groznica je protresla ceo svet. Procene su da je od ove bolesti u toku 1918/19. godine obolela čak trećina stanovnika planete odnosno oko 500 miliona ljudi. Ova mutacija virusa gripa bila je posebno opasna jer je imala veliku smrtnost i među starosnom grupom 20-40 godina što inače nije slučaj. Prvi talas bolesti, u proleće 1918. godine, bio je samo najava za višestruko intenzivniji drugi talas koji je usledio na jesen iste godine.
„Smrt, bolest i ludilo su bdili nad mojom kolevkom i pratili me ceo život“, ovako je pisao slikar Edvard Munk, pa nije neobično da je u španskoj groznici pronašao inspiraciju za svoj rad i ostavio više autoportreta u raznim fazama bolesti. Za razliku od Klimta i Šilea, Munk je imao više sreće i preživeo je groznicu. Iako su bolest preboleli i mnogi veliki svetski umetnici poput Franca Kafke i Volta Diznija, u umetnosti je ostalo malo tragova o španskoj groznici jer je skoro sva pažnja potrošena na Prvi svetski rat. Bez obzira što je broj preminulih od španske groznice bio veći od žrtava rata i po nekim procenama prelazi čak i 50 miliona umrlih, španska groznica je ostala samo fusnota Prvog svetskog rata pa ovu pandemiju nazivamo i „zaboravljena pandemija“.
Foto: Porodica – Egon Šile 1918. godine
Bojan Džodan je saradnik portala Media Start Info, multimedijalni umetnik iz Beograda i urednik bloga Paralaksa.